پیاز (Onion) نوعی گیاه غده‌ای گوشتی زیر زمینی از خانواده پیازیان است و نام علمی آن Allium Cepa L می‌باشد. عموماً، پیاز به بخشی از گیاه اطلاق می‌شود که هر گیاهی از طبقه‌ی آلیوم‌ها دارای آن است. اما معمولاً منظور از پیاز، گیاه تند مزه‌ای است که بوی تندی هم دارد و در تهیه‌ی انواع غذاها به عنوان نوعی ماده‌ی طعم دهنده از آن استفاده می‌شود.
پیازی که به صورت وحشی در طبیعت بروید شناخته نشده است، ولی از حداقل ۷۰۰۰ سال پیش به طور انتخابی کاشته و پرورش داده شده است. آن گیاهی دو ساله است ولی معمولاً به صورت یک‌ساله کاشته می‌شود. انواع جدید معمولاً تا ارتفاع ۱۵ تا ۴۵ سانتیمتر رشد می‌کنند. برگ‌ها سبز مایل به زرد هستند و در یک ردیف باریک مسطح به شکل‌ بادبزن و متناوب رشد می‌کنند. آن‌ها گوشتی، توخالی و استوانه‌ای شکل و یک طرف مسطح هستند. در پهن‌ترین حالت‌شان یک‌چهارم از راهی که به سمت نوک ضخیم و مخروطی شکل می‌پیمایند هستند. ته هر برگ معمولاً غلاف سفیدی است که از پایه اصلی می‌روید. از زیر هر پایه اصلی دسته‌ای از ریشه‌های فیبری از فاصله کوتاهی از خاک گسترش می‌یابند. هنگامیکه پیاز بالغ می‌شود، ذخایر غذایی شروع به انباشته شدن در ته برگ و برجستگی پیاز می‌کنند.
پیاز دارای ویتامین ث و آنزیم اکسیداز بوده که برای هضم غذا مفیدند. همچنین به دلیل داشتن سلنیوم، مواد گوگردی، انسولین گیاهی، اسیدهای آمینه و…، برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های مختلف و تأمین سلامتی بدن مفید است. پیاز دارای خواص بسیار و البته در صورت مصرف نادرست دارای مضراتی است که در ذیل بصورت تفصیلی بیان شده است.

پیاز ضد کلسترول
پیاز خواص ضد کلسترولی دارد. این خاصیت پیاز مدیون خواص آنتی اکسیدانی و امگا ۳های موجود در آن است. در واقع پیاز به کمک امگا۳های خود به کاهش میزان تری گلیسیرید خون کمک می کند. تری گلیسیریدها چربی هایی هستند که بدن به عنوان انرژی از آن ها استفاده می‌کند. هنوز به طور دقیق ارتباط بین تری گلیسیرید و کلسترول مشخص نشده است اما متخصصان بر این باورند زمانی که میزان تری گلیسیرید بالا می‌رود میزان کلسترول خوب کاهش می‌یابد و به این ترتیب کلسترول بد خطرناک‌تر شده منجر به بسته شدن رگ‌های خونی می‌شود.

خواص پیاز برای دیابت
دریافت مقدار زیادی از پیاز موجب کاهش قند خون می‌شود. بنابراین بیماران دیابت ی می‌توانند با خیال راحت پیاز بخورند. تحقیقات پزشکی نشان می‌دهد که پیاز دارای ماده‌ای به نام آلل پروپیل است که با افزایش انسولین موجب کاهش قند خون می‌شود. پیاز همچنین خواص سبزیجات-خواص میوه‌ها سبزیجات و سلامت – خوبی از کرومیوم، یک ماده معدنی مفید است که به سلول‌ها کمک می‌کند تا به انسولین پاسخ بدهند. یک فنجان پیاز خام حاوی بیش از ۲۰ درصد مواد معدنی مفید و مهم برای بدن است.

فواید پیاز جهت پیشگیری از سرطان روده
طبق تحقیقات دانشمندان، مصرف منظم پیاز البته دو تا چند بار در هفته، به طور واضح خطر سرطان روده بزرگ را کم می‌کند. پیاز سرشار از فلاونوئیدها است و از رشد تومورها در حیوانات جلوگیری می‌کند بنابراین می‌تواند سلول‌های روده بزرگ را از آسیب حفظ کند. پختن گوشت با پیاز می‌تواند به کاهش مواد سرطان‌زا که در هنگام پخت گوشت در حرارت ایجاد می‌شوند، کمک کند. تحقیقات دانشمندان حاکی از آن است که پیاز اثرات حمایتی و مهمی در پیشگیری از گسترش سرطان روده بزرگ دارد.

خواص پیاز برای قلب
مصرف منظم پیاز، همانند سیر میزان کلسترول و فشارخون بالا را کاهش داده و از بیماری آترواسکلروز یا سختی عروقی و دیابت و بیماری‌ های قلبی جلوگیری می‌کند. این اثرات پیاز به دلیل وجود مواد سولفور، کرومیوم و ویتامین ۶B موجود در آن است که با کاهش میزان ماده‌ای به نام هموسیستئین از خطر سکته و حملات قلبی کم می‌کند تحقیقات دانشمندان روی افرادی که از پیاز بیشتری استفاده می‌کردند نشان می‌دهد پیاز، چای، سیب و کلم بروکلی که سرشار از فلاونوئیدها هستند تا ۲۰ درصد از خطرات بیماری‌های قلبی کم می‌کند.

خواص پیاز برای استخوان‌ها
شیر تنها ماده غذایی موثر در تقویت سلامت استخوان‌ها نیست. پیاز هم مانند شیر می‌تواند در نگهداری سلامت استخوان‌ها موثر باشد. به نوشته مجله غذای آمریکا، پیاز فعالیت استئوکلاست‌ ها (سلول‌ هایی که باعث از بین رفتن استخوان) می‌شود را مهار می‌کند. پیاز اثرات سودمندی هم برای زنان دارد. زنانی که در معرض خطر پوکی استخوان هستند و یا در دوران یائسگی قرار دارند می‌توانند علاوه بر شیر از پیاز هم کمک بگیرند. داروی آلندرونات که توسط پزشک برای پیشگیری از کاهش توده استخوانی تجویز می‌شود مانند پیاز فعالیت استئوکلاست را کاهش می‌دهد. با این تفاوت که این دارو ممکن است عوارض جانبی کمی داشته باشد اما عارضه جانبی پیاز تنها بوی پیاز در تنفس است. البته دقت کنید که هیچگاه نباید بدون نظر پزشک دارویی را مصرف و یا آن را قطع کنید.

پیاز ضدالتهاب قوی
مواد ضدالتهابی متعددی که در پیاز وجود دارد باعث کاهش علایم مربوط به بیماری‌های التهابی مانند درد، تورم و آرتروز می‌شود و بیماری‌های آلرژی مانند آسم و بیماری‌ها احتقانی دستگاه تنفس مانند سرماخوردگی با مصرف پیاز بهتر می‌شود. پیاز و سیر هر دو حاوی موادی هستند که آنزیم‌هایی را که پروستاگلندین‌های التهابی ایجاد می‌کنند را مهار می‌کنند. بنابراین به مقدار زیادی می‌توانند التهاب را کاهش بدهند. اثرات ضدالتهابی پیاز نه تنها به دلیل ویتامین C موجود در آن بلکه به دلیل وجود مواد دیگری به نام ایزوتیوسیانیدها است. در مجموع می‌توانیم بگوییم که فلاونیدهای موجود در پیاز می‌توانند بسیاری از باکتری‌ها را از بین ببرند و خوردن آنها در فصول سرد و هنگام سرماخوردگی بسیار مفید است.

خواص پیاز و رگ‌های خونی
اگر چه این خاصیت پیاز به پای سیر نمی‌رسد اما باید بدانید که پیاز به گردش خون بهتر کمک زیادی می‌کند. نتایج یک پژوهش انگلیسی نشان می‌دهد افرادی که روزانه سوپ پیاز می خورند کمتر دچار انباشتگی جرم در رگ های خونی شان می شوند. البته مطالعات در این زمینه همچنان ادامه دارد. در واقع پیاز حاوی آنتی اکسیدان ها و ترکیبات سولفیدی (گوگرددار) است و برای همین برای رگ ها مفید است. همچنین باید بدانید که این ماده غذایی مفید حاوی امگا ۳ نیز هست که میزان کلسترول خون را پایین می آورد. پتاسیم موجود در آن، نمک بیش از اندازه ی بدن را دفع می کند و برای همین قلب و رگ های خونی را در سلامت نگه می دارد. حتماً سر سفره پیاز خام داشته باشید. در تهیه ی سالادهایتان از این ماده‌ی غذایی غافل نشوید. توجه داشته باشید پیاز خام حاوی آنتی اکسیدان‌های بیشتری است.

خاصیت ضد درد پیاز
بر اساس تحقیقی کلینیکی که در سال ۱۹۹۰ در داکوتای شمالی انجام شد، زنانی که رژیم غذایی غنی از منگنز دارند، کمتر دچار علایم نشانگان قبل از قاعدگی مثل دردهای شکمی یا بدخلقی می‌شوند زیرا پیاز یکی از منابع خوب منگنز به شمار می‌رود و این ماده معدنی مانند یک ضددرد عمل می‌کند.

خواص پیاز برای لاغری
اصلاً هر ماده‌ی غذایی که باعث لاغری شود عزیزتر است. اگر می‌خواهید لاغر شوید پیاز را وارد برنامه‌ی غذایی‌تان بکنید. اول به خاطر این که پیاز حاوی فیبر است. فرقی نمی‌کند که خام باشد یا پخته! فیبرهای موجود در آن داخل دستگاه گوارش حجیم می‌شود و برای همین احساس گرسنگی را کاهش می‌دهد. این ماده‌ی غذایی همچنین ادرار آور است و به دفع سموم بدن کمک می‌کند. در نهایت باید بگوییم که پیاز میزان تری گلیسیرید خون را کاهش می‌دهد. تری گلیسیریدها چربی‌های انباشته شده در بافت‌های چربی بدن هستند که در شکم، ران‌ها و غیره انباشته می‌شوند. فرقی نمی‌کند چه پیازی باشد! اگر می‌خواهید لاغر شوید پیاز سفید، قرمز، زرد، خام و پخته میل کنید. توجه داشته باشید که در پخت آن از روغن بیش از حد استفاده نکنید.

خواص پیاز و تقویت کلاژن‌سازی
پیاز هم مانند سیر بر فعالیت ۲ نوع آنزیم که سبب ایجاد التهاب و تحریک پذیری پوست می‌شود، تاثیر گذاشته و با کاهش یا متوقف کردن فعالیت این دو آنزیم می‌تواند پوستی زیبا و بدون چین و چروک به ما هدیه دهد. پیاز علاوه بر دارا بودن ویتامین C و آنتی اکسیدان، حاوی ترکیباتی است که خاصیت ضدالتهابی دارد و موجب تقویت کلاژن‌سازی در پوست شده و در نتیجه از شل شدن و افتادگی پوست جلوگیری و آن را سفت می‌کند.

خواص پیاز در هضم غذا
خوردن پیاز برای هضم غذا بسیار مفید است و بدن را قوی می‌کند. برای همین سعی کنید حتما در غذاهای دیر هضم از این گیاه استفاده کنید. پیاز خاصیت ضد باکتری دارد پس سعی کنید در حین مسافرت حتما پیاز بخورید. 

خواص پیاز برای درمان سرماخوردگی و آنفلوانزا
بیشتر ما از بوی تند پیازها اطلاع داریم. آیا می‌دانستید که این بو سلاح مخفی پیازها در مقابل ویروس‌ها و باکتری‌ها می‌باشد؟ این بوی تند به خاطر وجود ترکیبات سرشار از سولفور می‌باشد که به افزایش سلامتی و تندرستی بدن کمک می‌کنند. بوی تند پیاز باعث ریزش آب از چشم و بینی می‌شود و آن در نتیجه تحریک سیستم ایمنی بدن به منظور مبارزه با عفونت باکتریایی یا ویروسی می‌باشد. این کار به بدن کمک می‌کند تا ویروس را دفع کرده و از افزایش التهاب جلوگیری کند.

پیاز لایه بردار پوست
عصاره پیاز چون دارای اسیدهای گیاهی است روی پوست می‌تواند پیلینگ مناسب انجام دهد، یعنی باعث ریزش و رفع لایه سلول‌های مرده و کراتینی پوست شود و این فعالیت، شادابی پوست را فراهم می آورد که ثمره این عملکرد داشتن پوستی بدون لک، جوش، تمیز و با طراوت بوده که در بررسی‌ها و تحقیقات به اثبات رسیده است. بعد از شستن پوست اگر لازم باشد بهتر است به مقدار لازم کرم گیاهی روی پوست مالیده شود. البته پوست‌های چرب معمولا نیاز به کرم ندارند.

پیاز ضد آکنه
یکی دیگر از ترکیبات پیاز کرومیم (chromium) است. یکی از عوامل مهم در بروز آکنه وجود باکتری است که کرومیم می‌تواند میزان آلودگی‌های باکتریایی را کم کرده و به کمتر شدن آکنه کمک کند. بنابراین، با وارد کردن این ماده غذایی در رژیم غذایی روزانه خود می‌توانید پوستی شاداب و زیبا داشته باشید.

برخی از مضرات پیاز :

پیاز چون گرم است برای کسانی‌که طبع گرم دارند مضر است و اسراف در خوردن آن موجب فراموشی و سردرد می‌شود‌.
از مصرف پیاز در دوره شیردهی بپرهیزید زیرا علاوه بر نفخ زا بودن تاثیرات زیادی بر طعم شیر داشته تا جایی که با بدبو و بد طعم کردن شیر موجبات امتناع شیرخوار از مصرف شیر را فراهم خواهد کرد.
مصرف زیاد آن می تواند منجر به سوزش سر دل شود.
البته تهوع، استفراغ، آبریزش بینی، خشکی پوست و حتی در موارد شدید شوک آنافیلاکسی از عوارض جانبی مصرف پیاز برای کسانی است که نسبت به پیاز آلرژی دارند.

منبع : foodculture.ir